De stimulerende cafeïne

Het stimulerende cafeïne is een bekend middel tegen vermoeidheid en concentratieproblemen. Hier leest u welk effect cafeïne op ons lichaam heeft, hoe het een blijvend effect heeft op de slaap en waarom cafeïneconsumptie symptomen van vermoeidheid vermindert.

Inhoudsopgave

1. De oppeppende cafeïne
2. Wat is cafeïne?
3. Hoe werkt cafeïne?
1. Effect & dosering
2. Invloed op de psyche
3. Invloed op het lichaam
4. Een overzicht van de positieve eigenschappen van cafeïne
5. Bijwerkingen van cafeïne
6. Cafeïne & slaap
7. Conclusie / tips over cafeïneconsumptie

1. De oppeppende cafeïne

Het kopje koffie is een populaire eerste hulp tegen ochtendtraagheid of de vermoeidheid van de klassieke middagdip. Maar niet alleen in de vorm van koffie, maar ook in cola, thee, energiedrankjes en chocolade vertrouwen veel mensen op cafeïne als "oppepper" en het verkwikkende effect ervan in de strijd tegen uitputting en acute prestatiezwakte. Maar wat is cafeïne precies en hoe ontstaat het bekende effect in ons lichaam?

2. Wat is cafeïne?

Cafeïne/Cafeïne is een van nature voorkomende chemische verbinding, een alkaloïde genaamd, die voorkomt in de bladeren, zaden en vruchten van veel plantensoorten. Cafeïne werkt hier als natuurlijke afweer tegen ongedierte, bijvoorbeeld in koffie- en cacaobonen, theebladeren of bestanddelen van de guarana of colaboom. Vanwege de stimulerende werking op het menselijk organisme en het zenuwstelsel wordt cafeïne ook wel een psychoactieve stof genoemd. Cafeïne, vooral populair in de vorm van koffie, cola, thee of energiedrankjes, is wereldwijd het meest geconsumeerde middel tegen acute vermoeidheid en concentratieproblemen. Naast tal van positieve en verkwikkende effecten kan het actieve ingrediënt ook een negatief effect hebben op het lichaam en de psyche, vooral in de verkeerde dosering, en ook onze slaap direct beïnvloeden.

3. Hoe werkt cafeïne?

Duur van werking en dosering

Cafeïne wordt door ons lichaam opgenomen in de vorm van voedsel of stimulerende middelen door de spijsvertering en komt zo in de bloedbaan terecht, waar het na ongeveer 15 tot 30 minuten begint te werken. De verschillende effecten van cafeïne zijn vooral duidelijk in onze hersenen en het centrale zenuwstelsel, duren meestal enkele uren en vervagen dan langzaam. Hoe snel ons lichaam de geconsumeerde cafeïne afbreekt, hangt af van verschillende factoren, zoals onze leeftijd, gewicht en algemene gezondheid. De gemiddelde halfwaardetijd ligt tussen drie en vijf uur na consumptie. Een herkenbaar effect is al zichtbaar vanaf een enkele dosis van ca. 100 - 200 mg en hangt ook af van de vorm waarin de cafeïne wordt geconsumeerd.

Invloed op de psyche

Cafeïne staat algemeen bekend om zijn stimulerende werking op het centrale zenuwstelsel. De stof lijkt op de lichaamseigen boodschapperstof adenosine en is in staat de adenosinereceptoren in de hersenen te bezetten en te blokkeren. Adenosine is een bestanddeel van de energiedrager ATP en komt vrij als we overmatig veel energie verbruiken. Het is dan verantwoordelijk voor het signaleren van vermoeidheid en beschermt zo de zenuwcellen tegen overbelasting. Cafeïne is echter in staat om dit signaal van vermoeidheid te blokkeren, waardoor vermoeidheidssymptomen verminderd kunnen worden en onze zenuwen op volle toeren blijven werken. Tegelijkertijd bevordert cafeïne ook de aanmaak van het gelukshormoon dopamine en de stresshormonen adrenaline en noradrenaline. Dopamine vergemakkelijkt de overdracht van zenuwsignalen, terwijl adrenaline of Noradrenaline verhoogt de bloedstroom en bloeddruk, waardoor de concentratie en prestaties in de hersenen verbeteren.

Op deze manier vermindert cafeïne gevoelens van vermoeidheid en ondersteunt op zijn beurt mentale alertheid en alertheid, terwijl het de zenuwfunctie bevordert en een positieve gemoedstoestand bevordert. Ook blijkt uit verschillende onderzoeken dat matige cafeïneconsumptie ook een positief effect kan hebben op het langetermijngeheugen en de opslagcapaciteit van onze hersenen kan verbeteren.

Invloed op het lichaam

Cafeïne werkt niet alleen in onze hersenen, maar heeft ook tal van effecten op het hele organisme. Zo stimuleert het de spijsvertering en verhoogt het de darmbeweging, versnelt het de hartactiviteit, de stofwisseling en onze ademhaling. En ook onze bloeddruk en lichaamstemperatuur stijgen na het nuttigen van het populaire middel. Als gevolg hiervan beïnvloedt cafeïne ook onze algemene lichaamsfunctie en fysiek welzijn en kan het niet alleen onze sportprestaties verbeteren, maar ook helpen om hoofdpijn en migraine te verlichten.

4. Een overzicht van de positieve eigenschappen van cafeïne

• Vermindert vermoeidheid en bevordert alertheid

• Verhoogt de concentratie en aandacht

• Heeft een positief effect op de opslagcapaciteit van de hersenen & langetermijngeheugen

• Stimuleert het cardiovasculaire systeem en de spijsvertering

• Verhoogt de fysieke prestaties, b.v. B door hartslag, metabolisme en ademhaling te versnellen
  

5. Bijwerkingen van cafeïne

Zoals zo vaak het geval is, is het gezegde "De dosis maakt het vergif" ook van toepassing op cafeïne! In een enkele dosis van maximaal 200 mg (ongeveer twee koppen koffie) en een dagelijkse hoeveelheid van minder dan 400 mg (komt overeen met ongeveer vier koppen koffie) wordt cafeïne over het algemeen als onschadelijk beschouwd voor volwassenen. Vooral een overdosis kan echter enkele negatieve gevolgen hebben en uw gezondheid op korte en lange termijn schaden. Bijwerkingen van overmatig cafeïnegebruik zijn hoofdpijn, innerlijke rusteloosheid en prikkelbaarheid, indigestie of problemen met de bloedsomloop. Een te hoge en vooral te late consumptie van cafeïne verstoort ook onze slaap door de tijd die het kost om 's avonds in slaap te vallen te verlengen en de duur en kwaliteit van de slaap te verminderen.

Let op: Het lichaam kan wennen aan een regelmatige inname van cafeïne, waardoor de merkbare effecten na verloop van tijd afnemen of ernstige ontwenningsverschijnselen zoals hoofdpijn, misselijkheid, stemmingswisselingen of verhoogde vermoeidheid kunnen optreden. Daarom is het het beste om te zorgen voor een matige cafeïneconsumptie en de aanbevolen dagelijkse dosis niet te overschrijden.

6. Cafeïne en slaap

Vanwege het stimulerende en verkwikkende effect kan cafeïne de tijd die nodig is om in slaap te vallen verlengen, de kwaliteit van de slaap verminderen en in het algemeen de slaapduur verkorten. Het blokkeert de signalen van vermoeidheid van het lichaam en leidt tot verhoogde zenuwactiviteit, waardoor we ons niet kunnen ontspannen, afsluiten en goed kunnen slapen, vooral 's avonds. Bovendien kan de psychoactieve stof de productie van het slaaphormoon melatonine beïnvloeden en onze slaap-waakcyclus verschuiven. Wetenschappelijke studies hebben ook kunnen vaststellen dat een verhoogde cafeïneconsumptie voor het slapengaan de diepe slaapfasen vermindert, die cruciaal zijn voor ons herstel, en het doorslapen bemoeilijkt. Cafeïne kan niet alleen onze slaap minder rustgevend maken, maar ook slaapgebrek bevorderen en daardoor leiden tot meer vermoeidheid gedurende de dag. Leer ook in dit artikel hoe onze voeding en individuele voedingsstoffen de slaap kunnen beïnvloeden.

Tip: Zorg ervoor dat de dagelijkse dosis niet te hoog is en vermijd in het beste geval cafeïnehoudende voedingsmiddelen vier tot zes uur voordat u naar bed gaat, zodat het stimulerende effect kan afnemen en de cafeïne kan voldoende worden afgebroken voordat u 's avonds gaat slapen.

7. Conclusie / tips over cafeïneconsumptie

• Geniet met mate! Voor een volwassene wordt tot 200 mg per keer en tot 400 mg cafeïne per dag als veilig beschouwd. Vuistregel: maximaal 5,7 milligram cafeïne per kilogram lichaamsgewicht per dag

• Vermijd cafeïne vanaf de middag of in de laatste vier tot zes uur voor het naar bed gaan, want hoewel cafeïne een effectief stimulerend middel is bij acute vermoeidheid, is het geen vervanging voor een gezond slaappatroon

• De cafeïne uit koffie, thee of energiedrankjes beïnvloedt ons lichaam met verschillende snelheden. Zo leidt een hoog suikergehalte in frisdrank tot een snellere opname van de stof in de hersenen, terwijl de werking van de cafeïne (theïne) in thee langzamer ontstaat maar ook langer aanhoudt

Gegroet en tot ziens!